Diagnozowanie zepsutego komputera


Nagłe uszkodzenie komputera to powód do rozpaczy. Urządzenie, które umożliwiało Wam wykonywanie tylu ważnych czynności w jednej chwili staje się martwą stertą plastiku i krzemu. Ekran pomimo panicznego wciskania włącznika pozostaje czarny. Komputer również nie reaguje na Wasze poczynania. Jedynym przejawem jego funkcjonowania są piski dobiegające z wnętrza obudowy. W ten sposób za jednym zamachem znikają Wasze dane nad którymi ostatnio pracowaliście. Co więcej przed Wami czarna wizja zawiezienia peceta do serwisu. Tam Panowie chętnie zaopiekują się Waszym komputerem, jednak za tę pomoc będziecie musieli słono zapłacić. Czy pozostajecie bezbronni w takiej sytuacji? Istnieje szereg działań, które pomogą Wam przywrócić uszkodzony komputer do świata żywych. Znajdziecie je w tej aktualizacji specjalnej. Dodatkowo przeczytacie:

  • Co zrobić gdy komputer nie chce się uruchomić?

  • O czym informują Was dźwięki dobiegające z wnętrza obudowy?

  • Jak zdiagnozować uszkodzenie dysku twardego?

  • W jaki sposób uruchomić zawieszający się przy starcie system operacyjny?

  • Jak zidentyfikować błąd w systemie?

  • W jaki sposób możecie zabezpieczyć się przed awarią komputera?



KOMPUTER NIE CHCE SIĘ URUCHOMIĆ


Zapewne każdy z Was spotkał się już z czarnym ekranem monitora nie reagującym na polecenia, z piskami dobiegającymi z wnętrza obudowy lub z tajemniczymi komunikatami wyświetlanymi w DOS-ie. Jeśli jeszcze nie doświadczyliście podobnych zjawisk, możecie być pewni, że za jakiś czas je zobaczycie. W takich przypadkach warto wiedzieć jakie działania zastosować aby doprowadzić peceta do stanu używalności.


Wszystkie czynności związane ze sprawdzaniem przewodów i połączeń wykonujcie przy wyłączonym z kontaktu komputerze.


Sprawdzanie połączeń


Z większością przypadków, w których następuje awaria komputera, możecie sobie łatwo poradzić. Wystarczy zdjąć obudowę i dokładnie sprawdzić połączenia urządzeń w pececie. Zwróćcie szczególną uwagę na:


Karta graficzna


Wyjmijcie ją z portu AGP lub slotu PCI (w zależności od modelu Waszej grafiki) i przetrzyjcie suchą szmatką miejsce styku karty z gniazdem płyty głównej. Zamontujcie ponownie kartę na płycie głównej równo ją dociskając (bez użycia zbyt dużej siły).


Dysk twardy


Sprawdźcie podłączenie taśmy do gniazda na płycie głównej i dysku twardego. W razie wysunięcia lub poluzowania taśmy, dociśnijcie ją. Uważajcie aby nie włożyć źle (odwrotnie) taśmy do gniazda. Odpowiednio zamontować urządzenie pomaga specjalny wypustek.


Zwróćcie uwagę czy wtyczka zasilania dysku twardego nie jest wciśnięta odwrotnie (zapobiega temu odpowiednio wyprofilowana końcówka). Pomimo zabezpieczeń przed niewłaściwym umocowaniem taśmy i zasilania, zdarza się, że wciskając wtyczki na siłę, doprowadzi się do ich podłączenia i jednoczesnego uszkodzenia. Dlatego każdą czynność przeprowadzajcie z wyczuciem i bez użycia zbyt dużej siły.


Pamięć RAM


Sprawdźcie kości pamięci i w razie potrzeby dociśnijcie je. Jeśli macie pamięci DDR zwróćcie szczególną uwagę na odpowiednią pozycję umocowania kości. W niecałej połowie gniazda jest przedziałka zabezpieczająca przed niewłaściwym umieszczeniem pamięci na płycie głównej. Pomimo wszystko zdarzają się przypadki złego zamontowania tego podzespołu. Dlatego wykonujcie tę czynność rozważnie i bez pośpiechu. W razie braku poprawy stanu komputera pozamieniajcie modułu miejscami.


Stacja dyskietek, napęd CD-ROM


W razie unieruchomienia komputera sprawdźcie podłączenie taśm z płyty głównej do stacji dyskietek i napędu CD. Zwróćcie uwagę również na wtyczki zasilania urządzeń.


Kabel zasilający, klawiatura


Bez rozkręcania obudowy możecie poprawić podłączenie kabla do zasilacza i klawiatury do płyty głównej. Połączenia te są nieodzowne do pracy komputera.


Płyta główna


Sprawdźcie także czy przewód zasilania płyty głównej jest dobrze podłączony. W razie potrzeby poprawcie go.


Drugi komputer


Dodatkowy pecet ze sprawnie działającymi podzespołami jest bardzo pomocny podczas diagnozowania uszkodzenia. Wystarczy, że podłączycie podejrzany element do sprawnego peceta, a ten wykaże czy urządzenie jest sprawne. Możecie to zrobić z monitorem i każdym innym urządzeniem składającym się na peceta.



Przedstawione działania są pobieżne i ogólne. Jeśli chcecie dokładnie zdiagnozować przyczynę niedyspozycji Waszego peceta przeczytajcie kolejne porady.



1. Po włączeniu komputera nie daje on znaku życia


Objawy


Po wciśnięciu przycisku zasilania zamontowanego na obudowie, komputer nie wykazuje żadnej reakcji. Nie uruchamiają się wentylatory zamontowane w zasilaczu i obudowie, nie słychać komunikatu dźwiękowego generowanego przez BIOS, nie włącza się monitor.


Rozwiązanie


Przyczyn tego problemu może być kilka. W tym przypadku wykonajcie działania opisane w tabeli 1. Jeśli po sprawdzeniu przyczyny komputer nadal nie chce się uruchomić, przechodźcie do kolejnego kroku w tabelce.




2. Komputer po włączeniu wydaje serię dźwięków


Objawy


W momencie uruchomienia komputera zaczynają pracować wentylatory, jednak monitor nie włącza się. Z głośniczka peceta wydobywają się długie i krótkie piski, które są komunikatami informacyjnymi BIOS-u.


Rozwiązanie


Każdy komunikat dźwiękowy oznacza konkretny błąd. Sygnał emitowany jest z głośniczka zamontowanego w obudowie (PC Speakera). Po jego odczytaniu możecie sami zlokalizować i usunąć przyczynę kłopotów. W tabelach 2 i 3 znajdziecie opis komunikatów generowanych przez BIOS-y firm AWARD i AMI. W momencie odtwarzania komunikatów dźwiękowych monitor pozostaje wyłączony. Przez to nie możecie odczytać jakiej firmy jest BIOS zamontowany na diagnozowanym komputerze. Ma to szczególne znaczenie jeśli widzicie naprawiany komputer pierwszy raz w życiu. W takim przypadku najlepiej zajrzeć do obudowy i zlokalizować kość BIOS-u. Na niej znajduje się nalepka z nazwą producenta układu.


Jeśli po włączeniu komputera nie usłyszycie żadnego komunikatu dźwiękowego BIOS-u może to oznaczać, że płyta główna jest niewłaściwie zainstalowana. Sprawdźcie również czy głośniczek obudowy został poprawnie podłączony do płyty głównej. Inną przyczyną braku sygnałów BIOS-u może być niepoprawne zamontowanie kart rozszerzeń. Może być także zepsuty generator sygnału zegarowego płyty. W takim wypadku nadaję się ona tylko do wymiany.



AWARD BIOS


BIOS firmy AWARD jest częściej wykorzystywany w najnowszych płytach głównych. Dysponuje on czterema komunikatami dźwiękowymi. Trzy z nich oznaczają błędy, jeden poprawną pracę peceta.


Tabela 2. Komunikaty dźwiękowe tworzone przez BIOS firmy AWARD

Komunikat dźwiękowy

Przyczyna

Działanie

1 krótki

Komputer uruchamia się poprawnie

Niepotrzebne, wszystko w normie

1 długi

Błąd pamięci operacyjnej RAM

Sprawdźcie osadzenie kości w szynie. Wyjmijcie je i przetrzyjcie miejsce styku suchą szmatką. Włóżcie je ponownie równomiernie dociskając (nie na siłę). Możecie również powkładać moduły do różnych gniazd. Jeśli dysponujecie kilkoma kośćmi pamięci pozamieniajcie je miejscami

1 długi i 2 krótkie (lub 3 krótkie)

Problemy z kartą graficzną. Uszkodzeniu mogły ulec: karta graficzna lub płyta główna

Wyjmijcie grafikę z płyty głównej. Przetrzyjcie miejsce styku karty z gniazdem suchą szmatką (rys. 1). Zamontujcie ponownie kartę na płycie głównej równo ją dociskając (bez użycia zbyt dużej siły)

Ciągły dźwięk

Błąd karty graficznej lub pamięci RAM. BIOS nie może zainicjować startu komputera z powodu braku pamięci RAM lub uszkodzenia płyty głównej.

Sprawdźcie czy pamięć RAM jest dobrze dociśnięta. Spróbujcie włożyć kość do innego gniazda płyty głównej. Sprawdźcie kartę graficzną.


AMI BIOS


BIOS firmy AMI wyposażony został w zdecydowanie większą ilość sygnałów dźwiękowych pozwalających na dokładną lokalizację przyczyny błędu w Waszym komputerze.


Tabela 3 Komunikaty dźwiękowe tworzone przez BIOS firmy AMI

Komunikat dźwiękowy

Przyczyna

Działanie

1 krótki lub 1 długi

Komputer uruchamia się poprawnie

Niepotrzebne, wszystko w normie

1 krótki

Problem z odświeżaniem pamięci

Wyjmijcie kość pamięci i włóżcie ją ponownie do gniazda równomiernie dociskając. Mając kilka modułów pamięci pozamieniajcie je miejscami. Sprawdźcie pamięć na innym komputerze. Jeśli jest dobra, uszkodzeniu mogła ulec płyta główna.

2 krótkie

Błąd parzystości pamięci

Jak wyżej

3 krótkie

Podstawowe 64 kB pamięci RAM jest uszkodzone

Jak wyżej

4 krótkie

Zegar czasu rzeczywistego kontrolujący pracę płyty głównej jest uszkodzony. Uszkodzeniu ulec mogła płyta główna lub pamięć.

Płyta główna do naprawy gwarancyjnej lub wymiany.

5 krótkich

Procesor generuje błąd, nie może wykonać testu POST. Błąd ten może powodować przegrzanie.

Sprawdźcie umocowanie radiatora i wentylatora na procesorze, również kontakt procesora z podstawką.

6 krótkich

Błąd sterownika klawiatury 8042. Procesor nie może przejść w tryb chroniony.

Podłączcie do płyty głównej inną, sprawną klawiaturę. Jeśli to nie pomoże wymieńcie płytę główną.

7 krótkich

Błąd trybu wirtualnego procesora. Wykrył on uszkodzenie, którego nie stwierdził BIOS. Również sam procesor może być uszkodzony.

Sprawdźcie umocowanie radiatora i wentylatora na procesorze, również kontakt procesora z podstawką.

8 krótkich

Błąd odczytu lub zapisu do pamięci karty graficznej. Również błąd pamięci na karcie. Oznaczać to może uszkodzenie karty lub płyty głównej.

Wyjmijcie kartę i włóżcie ją dobrze dociskając (nie na siłę). Sprawdźcie kartę graficzną na innym komputerze.

9 krótkich

Suma kontrolna pamięci ROM różni się od sumy zakodowanej w BIOS-ie. Zawartość pamięci stałej uległa zmianie. Uszkodzony może być kontroler pamięci płyty głównej.

Wyjmijcie i wymieńcie kość BIOS-u (rys. 4). W pierwszej kolejności odprowadźcie ładunek elektrostatyczny z powierzchni ciała. Chcąc wyjąć kość, skorzystajcie z grubej igły podważając ją w rogu podstawki. Zapamiętajcie ułożenie kości BIOS-u w podstawce.

10 krótkich

Błąd rejestrów odczytu i zapisu do rejestru CMOS. Uszkodzeniu uległa płyta główna.

Płyta główna do naprawy gwarancyjnej lub wymiany.

11 krótkich

Zewnętrzna pamięć cache drugiego poziomu w procesorze jest uszkodzona. Zepsuty układ zapewniający obsługę pamięci cache.

Sprawdźcie procesor na innej płycie głównej (zgodnej). Na swojej płycie zamontujcie sprawny i kompatybilny z nią procesor. Po zlokalizowaniu uszkodzonego podzespołu (procesor lub płyta główna) wymieńcie go na nowy.

1 długi

Brak pamięci w pierwszym banku

Przeczytajcie w instrukcji dołączonej do płyty głównej, które gniazdo pamięci powinno być zapełnione w pierwszej kolejności. W razie dalszych problemów wymieńcie kość pamięci.

1 długi i 2 krótkie

Problemy z kartą graficzną – jej brak lub złe zamontowanie na płycie głównej. Możliwy jest również konflikt przerwań.

Wyjmijcie kartę, przetrzyjcie suchą szmatką miejsce styku i włóżcie ją dobrze dociskając. Przełóżcie kartę zamontowaną najbliżej protu AGP na inny, dalszy slot PCI.

1 długi i 3 krótkie

Błąd pamięci konwencjonalnej

Poprawcie ułożenie kości pamięci w gnieździe.

1 długi i 8 krótkich

Problem z wyświetlaniem

Przetrzyjcie miejsce styku i poprawnie zamontujcie kartę graficzną.



Diagnostic Led (D-Led)


Niektóre płyty główne posiadają specjalne diody informujące o zaistniałych konfliktach oraz awariach zainstalowanego do płyty sprzętu. System ten nosi nazwę D-Led i jest rozwiązaniem autorskim firmy Microstar. D-Led to zespół czterech diod zamontowanych na płycie głównej, które w 16 kombinacjach podają 16 różnych informacji.


Tabela. 4. System D-Led pozwalający szybko zlokalizować uszkodzenie

Diody

Opis

System włączony, nie zapala się jeśli uszkodzony jest procesor

Inicjacja początkowa Chipsetu

Wykrywanie i test pamięci

Rozpakowywanie BIOS-u do RAM-u

Uruchamianie kontrolera klawiatury

Testowanie VGA BIOS

Uruchamianie procesora

Test Zegara Czasu Rzeczywistego

Wykrywanie i uruchamianie karty graficznej

BIOS zaczyna pokazywać co wykrył

Testowanie pamięci podstawowej i rozszerzonej

Przypisanie zasobów do ISA

Uruchamianie kontrolera dysku twardego

Próba bootowania komputera

Rozpoczyna się proces bootowania



CZERWONA DIODA ZIELONA DIODA



3. Komputer po uruchomieniu wyświetla komunikaty tekstowe


Objawy


Po uruchomieniu, komputer zatrzymuje się na ekranie startowym i wyświetla niezrozumiały komunikat.


Rozwiązanie


Każdy komunikat tekstowy wyświetlony przez BIOS oznacza określoną usterkę. Większość z nich można łatwo usunąć. Szczegóły w tabeli 5.



Błędy dysku twardego


Złe podłączenie, skonfigurowanie lub uszkodzenie dysku twardego prowadzi do awarii całego komputera. Objawem niedyspozycji dysku jest stale świecąca się dioda HDD w obudowie komputera i komunikaty tekstowe objaśniające zaistniały błąd urządzenia. Komunikaty ze względu na znaczenie można podzielić na 8 grup.


Tabela 6. Komunikaty tekstowe o błędach dysku twardego

Komunikat

Przyczyna

Działanie

Hard Disk Not Found

Komputer nie może odnaleźć dysku twardego

Zmieńcie w SETUP-ie BIOS-u nieprawidłowe dane o dysku. Ustawcie właściwy dysk w IDE HDD AUTO DETECTION

Drive Not Present

Drive Parameter Activity Failed

Źle określony typ dysku twardego

Sprawdźcie czy w Standard CMOS Setup określony jest właściwy typ dysku twardego

Hard Disk Controller Failure (HDD Controller Failure / Error)

Nieprawidłowo podłączony dysk twardy

Upewnijcie się czy taśma jest prawidłowo dociśnięta do slotu płyty głównej. To samo zróbcie przy połączeniu dysku z taśmą. Sprawdźcie połączenie dysku z zasilaczem.

No Hard Disk Installed

Timeout Error

Nieprawidłowo działa sterownik SCSI. Przyczyną może być także zbyt długi przewód łączący urządzenia. Inną przyczyną może być źle zakończony łańcuch urządzeń.

Usuńcie kilka urządzeń z magistrali SCSI aby sprawdzić czy trzeba skrócić przewód. Sprawdźcie czy terminatory (oporniki) znajdują się na kontrolerze i ostatnim urządzeniu SCSI

Track 0 Bad

Uszkodzona jest ścieżka zerowa dysku

Przy takim błędzie Wasz dysk twardy nie jest już do użytku w systemie DOS i Windows. Możecie go wykorzystać dla innego systemu operacyjnego

Could Not Initialize Hard Disk

Komunikaty te oznaczają uszkodzenie dysku twardego z niewiadomego powodu

Sprawdźcie przewody łączące dysk twardy z płytą główną i zasilaczem

Error 1701

Fatal Error Bad Hard Disk

HDD Controller Error

Error Reading Drive C:

Tablica alokacji plików (FAT) jest uszkodzona lub ma nieprawidłową zawartość

Zabezpieczcie cenne dane przenosząc je na podłączony do komputera drugi, sprawny dysk. Następnie sformatujcie dysk twardy.

Sector Not Found Reading Drive C:

Write Error

Address Mark Not Found

Najbardziej przykre komunikaty ze wszystkich. Pojawiają się wtedy, gdy dysk nie nadaje się już do użytku

Jeśli dysk jest jeszcze objęty gwarancją, dostarczcie go do serwisu. Jeżeli nie, spróbujcie go sformatować. W przypadku niepowodzenia pozostaje Wam zaopatrzyć się w nowy dysk twardy.

Bad ECC on Disk Read

Bad Sector Flag Detected

ECC Corrected Data Error

Seek Operation Failed

Undefinied Error - Command Aborted


Programy do diagnozowania dysku twardego


Producenci dysków opracowują specjalne oprogramowanie, dzięki któremu zorientujcie się, co w dysku uległo uszkodzeniu. Dzięki temu unikniecie kosztownej naprawy lub szybko dowiecie się, że dysk jest uszkodzony fizycznie i nadaje się tylko do wymiany. Informacja taka przyda się także przy ustalaniu wynagrodzenia dla serwisu komputerowego, który zajmie się Waszym dyskiem. Działanie takich programów omówimy na przykładzie narzędzi diagnostycznych dla dysków IBM. Procedura postępowania jest identyczna dla wszystkich innych narzędzi. Przeznaczony dla tych dysków program Drive Fitness Test 3.50 pozwala na szybkie wykrycie problemów z dyskiem. Dzięki niemu dowiecie się czy:

  • uszkodzona jest mechanika dysku,

  • uszkodzona jest elektronika dysku,

  • dysk przegrzewa się, a w rezultacie następują problemy z odczytem,

  • winę za niepoprawne działanie dysku ponosi źle podłączone lub wadliwe okablowanie,

  • dysk jest zasilany nieodpowiednim napięciem.


Dyskietka uruchamiana wraz z systemem


Aby rozpocząć pracę z programem musicie utworzyć specjalną dyskietkę, z której będzie uruchamiany system. Zrobi to plik, który pobraliście z Internetu. W tym celu:

  • Uruchomcie program Drive Fitness Test.

  • Włóżcie do napędu A: czystą dyskietkę i poczekajcie aż zostaną przeniesione na nią wszystkie potrzebne pliki.

  • Zrestartujcie komputer i uruchomcie go z dyskietki. Po chwili program wykryje podłączone do komputera dyski.


Rys. 6. Lista napędów w programie Drive Fitness Test


  • Wskażcie „podejrzanego” o awarię i wybierzcie jedną z opcji skanowania z menu Fitness Test. Po chwili dowiecie się, co jest przyczyną awarii. W naszym przykładzie dysk ma uszkodzony jeden z sektorów.


Rys. 7. Komunikat o wykryciu uszkodzonych sektorów na dysku


  • Nie ma jednak powodów do załamywania rąk. Program od razu zaproponował dwie alternatywne drogi naprawy:

  • naprawę sektora,

  • czyszczenie dysku.

Niestety powodują one w obu przypadkach usunięciem danych. W pierwszej sytuacji tylko z jednego sektora, w drugim z całego dysku.

  • Aby uruchomić jedną z zaproponowanych przez program funkcji naprawczych przejdźcie do menu Utilities i wskażcie wybraną opcję:

    • Erase Disk – oczyszczenie dysku, tzw. „niskopoziomowe”;

    • Corrupted Sector Repair – naprawa uszkodzonego sektora. Działa tylko na dyskach firmy IBM.


Rys. 8. Opcje naprawy dysku w programie Drive Fitness Test 3.50



W menu jest jeszcze opcja - Erase Boot Sector – usunięcie sektora startowego, która przyda się w sytuacji, kiedy będziecie mieli trudności z zainstalowaniem nowego systemu operacyjnego na dysku. Nieprawidłowe informacje w tym sektorze mogą być również przyczyną problemów z uruchomieniem systemu.



Wynik diagnozowania może być także podany w postaci tzw. kodu błędu. Typowe błędy i ich numerowe odpowiedniki zawiera tabela.


Tabela 6. Kody błędów dysku przekazywane przez program Drive Fitness Test

Kod

Opis problemu

0x41

Uszkodzony lub źle zamocowany kabel służący do przesyłana danych do dysku

0x42

Zbyt wysoka temperatura pracy dysku

0x44

Wibracje dysku przekraczają dopuszczalny poziom. Należy sprawdzić jego zamocowanie lub zamontować w innej pozycji.

0x70

Uszkodzony sektor. Należy skorzystać z jednej z funkcji naprawczych. Jeśli problem będzie pojawiał się nadal oznacza to uszkodzenie mechaniczne, którego nie da się usunąć w ten sposób.

0x72

System samokontroli i analizy dysku (S.M.A.R.T.) wykrył problem z dyskiem. Dysk może wkrótce ulec awarii. Należy niezwłocznie przenieść z niego dane na inny nośnik i wymienić.

0x73

Dysk został uszkodzony przez uderzenie lub nadmierny wstrząs.



Inne programy


Na podobnej zasadzie działają programy opracowane przez innych producentów dysków.


NIE URUCHAMIA SIĘ SYSTEM OPERACYJNY



Podczas wczytywania systemu Windows komputer zatrzymuje się na ekranie z logo systemu. Podobnie system zamiera po wyświetleniu tapety pulpitu. Nie chce wczytywać kolejnych poleceń i jedyne co Wam pozostaje to wciśnięcie przycisku Reset. Jednak nie rozwiązuje to problemu. Chcąc naprawić uszkodzony system będziecie potrzebować dyskietki startowej. Dlatego jeśli jeszcze jej nie macie, utwórzcie ją zaraz po przeczytaniu tego tekstu. Pomoże Wam ona przeinstalować system i w razie potrzeby sformatować dysk lub partycję.


Tworzenie dyskietki startowej


Do ratowania systemu potrzebna Wam będzie dyskietka startowa z obsługą CD-ROM-u. Aby utworzyć taką dyskietkę z odpowiednio skonfigurowanymi plikami startowymi w systemach Windows 95/98/ME:

  • Kliknijcie przycisk Start/Ustawienia/Panel sterowania.

  • Z panelu sterowania wybierzcie Dodaj/Usuń programy.

  • Włóżcie dyskietkę do napędu A:

  • W otwartym oknie programu przejdźcie na zakładkę Dysk Startowy i wybierzcie Utwórz dysk…


Program zacznie tworzyć dysk startowy. Pamiętajcie o tym, że program, aby stworzyć dyskietkę startową za pomocą tej metody musi mieć dostęp do plików instalacyjnych systemu. Musicie włożyć płytę instalatora do stacji CD.


W systemach Windows NT i 2000 nie możecie nagrać DOS-owej dyskietki startowej. Jednak w celu uruchomienia wiersza poleceń DOS-a w zupełności wystarczy Wam dysk startowy utworzony w systemach Windows 95/98/ME/XP.


Aby stworzyć dysk startowy w systemie Windows XP:

  • Włóżcie dyskietkę do napędu A:

  • Dwukrotnie kliknijcie ikonę Mój komputer.

  • W oknie, które się otworzy wciśnijcie prawym klawiszem myszy Stację dyskietek 3,5 (A:).

  • Z menu podręcznego wybierzcie Formatuj…

  • W oknie Formatuj Stacja dyskietek zaznaczcie pole Utwórz dysk startowy systemu MS-DOS.

  • Aby rozpocząć formatowania kliknijcie przycisk Start.


Rys. 9. Tworzenie dyskietki startowej w Windows XP


1. Komputer zamiera podczas wczytywania systemu Windows


Kłopoty nie kończą się w momencie udanego włączenia komputera. W trakcie wczytywania systemu może on zatrzymać się. Logo Windowsa które powinno pojawić się przez kilka sekund, widnieje na ekranie monitora przez kilka minut i dłużej. To znak, że z Waszym systemem jest coś nie tak. Jak zdiagnozować przyczynę i jak jej zaradzić dowiecie się za chwilę.


Uruchamianie komputera w trybie awaryjnym


W takim przypadku często pomaga uruchomienie komputera w trybie awaryjnym. W tym procesie, ładowane są tylko najważniejsze sterowniki i usługi komputerowe. Tryb awaryjny jest pomocny przy rozwiązywaniu problemów powodowanych przez wadliwe sterowniki, programy lub usługi uruchamiające się automatycznie. W trybie awaryjnym dostępne są tylko najważniejsze pliki i sterowniki (podstawowe graficzne, monitora, klawiatury, myszy, pamięci masowej i domyślne usługi systemowe).



Dostępny jest także Tryb awaryjny z obsługą sieci. Wczytuje on wszystkie najważniejsze pliki i sterowniki, a także podstawowe usługi i sterowniki niezbędne do obsługi sieci.



Aby uruchomić tryb awaryjny i rozwiązać problemy z uruchamianiem:

  • Po uruchomieniu komputera, we wczesnej fazie wczytywania systemu wciśnijcie klawisz F8.

  • Pojawi się menu w którym za pomocą strzałek na klawiaturze wybierzcie komendę Tryb awaryjny i wciśnijcie klawisz Enter.

  • Jeżeli problem z uruchomieniem nie pojawia się po wczytaniu systemu w trybie awaryjnym, oznacza to, że domyślne ustawienia i minimalny zestaw sterowników urządzeń nie są przyczyną problemów. Możecie wtedy odinstalować sterowniki karty graficznej, a następnie zainstalować najnowszą bazę sterowników lub wcześniejszą wersję, już sprawdzoną. W systemie mogą również występować niezgodności z innymi programami, usługami lub sterownikami. W trybie awaryjnym możecie wyłączyć lub usunąć program sprawiający kłopoty, usługę lub sterownik urządzenia, które uniemożliwia normalne uruchomienie komputera.

  • Jeśli system pomimo wydania polecenia Trybu awaryjnego nie uruchamia się, sprawdźcie czy w komputerze nie ma problemów sprzętowych, takich jak:

    • pliki systemowe wymagane do uruchomienia systemu są uszkodzone lub zniszczone,

    • problemy z zainstalowanymi sterownikami,

    • uszkodzone podzespoły zamontowane w komputerze,

    • niewłaściwe podłączenie urządzeń,

    • złe okablowanie.

  • Jeżeli przyczyną problemów jest nowe urządzenie lub zmieniony sterownik, w trybie awaryjnym możecie usunąć urządzenie lub przywrócić stan komputera sprzed zmiany.

  • Po wykonaniu powyższych działań uruchomcie ponownie komputer i sprawdźcie czy problem został usunięty.


Rys. 10. tryb awaryjny w Windows XP


Potwierdzanie krok po kroku


W przypadku kiedy system Windows zatrzymuje się podczas uruchamiania, w celu zlokalizowania problemu możecie skorzystać z opcji Potwierdzanie krok po kroku. Polega ona na wyświetlaniu komunikatów o wykonywanej czynności przez system podczas jego wczytywania. W ten sposób możecie zlokalizować przyczynę uszkodzenia Waszego systemu. Aby uruchomić Windowsa w trybie wyświetlania komunikatów, po włączeniu komputera wciśnijcie klawisz F8 i wybierzcie opcję Potwierdzanie krok po kroku lub tryb rejestrowany.


Ostatnia znana dobra konfiguracja


W Windows 2000 i XP znajdziecie funkcję Ostatnia znana dobra konfiguracja. Uruchamia ona komputer przy użyciu informacji zapisanych w Rejestrze podczas ostatniego zamykania systemu. Jeżeli po zainstalowaniu nowego sterownika wystąpił problem z uruchomieniem komputera, spróbujcie wczytać system używając funkcji Ostatnia znana dobra konfiguracja. Uruchomi ona komputer z ostatnimi ustawieniami, które działały. Aby uruchomić komputer w Ostatniej znanej dobrej konfiguracji, po włączeniu peceta wciśnijcie klawisz F8 i z menu wybierzcie Ostatnia znana dobra konfiguracja i wciśnijcie Enter.


Po uruchomieniu komputera przy użyciu Ostatniej znanej dobrej konfiguracji utracicie wszystkie zmiany wprowadzone od ostatniego prawidłowego uruchomienia.



Zawieszanie się podczas sprawdzania urządzeń Plug and Play


Jeśli system Windows zatrzyma się podczas sprawdzania urządzeń Plug and Play może to oznaczać, że jedna z kart rozszerzających (PCI lub ISA) jest uszkodzona. Może występować również konflikt zasobów z inną kartą. Zmieńcie umiejscowienie karty umieszczając ją w innym slocie PCI. Jeśli to nie pomoże, postarajcie się zlokalizować uszkodzoną kartę i wymieńcie ją. W przypadku kiedy karty są sprawne, błąd ten oznaczać może uszkodzenie płyty głównej.


Przeinstalowanie systemu


W większości przypadków z uszkodzeniem systemu nieodzowne będzie jego przeinstalowanie. Jest to ponowne nagranie plików systemowych na poprzednią instalację. W ten sposób uszkodzone pliki zastępowane są przez nowe. Jest to stosunkowo najwygodniejszy sposób doprowadzenia systemu do stanu używalności. Po przeinstalowaniu nie tracicie ustawień systemowych i nie ma potrzeby konfiguracji komputera. Tak więc po przeinstalowaniu, system od razu nadaje się do pracy. Do tego procesu potrzebujecie wspomnianej wcześniej dyskietki startowej i instalacyjnej płyty CD systemu Windows.


Aby przeinstalować system Windows:

  • W BIOS-ie ustawcie kolejność bootowania na stację dyskietek.

  • Włóżcie do napędu A: dyskietkę startową i ponownie uruchomcie komputer.

  • Poczekajcie na wczytanie wszystkich plików z dyskietki i kiedy pojawi się menu widoczne na rysunku 1 wybierzcie opcję Uruchom komputer z obsługą CD-ROM.

  • Kiedy zakończy się proces wczytywania plików włóżcie do napędu CD-ROM płytę instalacyjną z systemem Windows.

  • Po wczytaniu plików ujrzycie linię A:/>, wpiszcie wtedy polecenie E: (litera oznaczająca Wasz napęd CD_ROM).

  • W celu upewnienia się czy wybraliście dobry napęd wpiszcie komendę DIR. Zostanie wtedy wyświetlona zawartość płyty CD.

  • Następnie wpiszcie polecenie Setup.exe. Po wciśnięciu klawisza Enter instalator dokona standardowego sprawdzenia systemu. Po nim kontynuujcie instalację zgodnie z zaleceniami pojawiającymi się na ekranie.


Rys. 11. Zawartość płyty CD z instalacją Windows 98



Jeśli podczas sprawdzania dysku zostanie wykryty błąd ScanDisk powinien go naprawić. Jeżeli problemu nie uda się usunąć, koniecznie sformatujcie twardy dysk.



Formatowanie dysku


W sytuacji, kiedy dla systemu nie ma już ratunku, sformatujcie dysk i wgrajcie na nim od nowa system Windows. Dodatkowo formatowanie naprawia uszkodzone sektory dysku twardego. Przed omawianym procesem podłączcie dysk z wadliwym systemem do sprawnego komputera i przenieście na niego wszystkie wartościowe dane. Po formatowaniu utracicie wszystkie informacje znajdujące się na dysku twardym.


Aby sformatować dysk z uszkodzonym systemem:

  • Wejdźcie do linii poleceń DOS-a za pomocą dyskietki startowej.

  • Przejdźcie z napędu A: na dysk lub partycję przeznaczoną do formatowania komendą: A:

  • Następnie wpiszcie polecenie: format c:

  • Możecie również wpisać dokładniejszą komendę: format litera dysku lub partycji [/fs:system plików] [/v:etykieta] [/c]

    • litera dysku lub partycji – to nazwa woluminu przeznaczonego do sformatowania.

    • /fs:system plików – określa który system plików ma zostać użyty: FAT, FAT32, NTFS.

    • /v:etykieta – to nazwa woluminu, zapobiega wyświetlaniu monitu o podanie etykiety sformatowanego dysku.

    • /c – polecenie to dotyczy tylko systemu plików NTFS. Dzięki niemu pliki tworzone na nowym dysku będą domyślnie kompresowane.

  • Po wciśnięciu Enter rozpocznie się proces formatowania trwający od kilku do kilkudziesięciu minut w zależności od wielkości dysku twardego.


Formatowanie z poziomu innego komputera


Możecie przeprowadzić proces formatowania z innego komputera. Wystarczy, że podłączycie dysk twardy do sprawnego komputera i z poziomu Windowsa wykonacie następujące zadania.


Windows 2000/XP


Aby sformatować dysk w Windows 2000/XP zalogujcie się jako administrator i:

  • Kliknijcie Start/Panel sterowania/Narzędzia administracyjne/Zarządzanie komputerem.

  • W oknie Zarządzanie komputerem w lewym panelu wybierzcie Zarządzanie komputerem (lokalne)/Magazyn i Zarządzanie dyskami.

  • W prawej części okna kliknijcie prawym klawiszem myszy wolumin i z menu które się pojawi wybierzcie Formatuj.

  • Otworzy się małe okienko w którym określcie system plików i kliknijcie OK.


Rys. 12. Formatowanie dysku z poziomu systemu Windows XP


Jeśli zaznaczycie pole Wykonaj szybkie formatowanie pliki zostaną usunięte, ale dysk nie będzie skanowany pod względem uszkodzonych sektorów. Chcąc naprawić uszkodzony dysk nie korzystajcie z tej opcji.


Windows 98/ME


Aby sformatować dysk w Windows 98/ME:

  • Dwukrotnie kliknijcie ikonę Mój komputer.

  • W otwartym oknie wciśnijcie prawy klawisz myszy na dysku, który chcecie sformatować i wybierzcie pozycję Formatuj...

  • W kolejnym okienku zaznaczcie Typ formatowania na Pełne i Wyświetlaj podsumowanie po zakończeniu.

  • Następnie wciśnijcie przycisk Rozpocznij.



Rys. 13. Formatowanie dysku z poziomu systemu Windows 98


2. System nie uruchamia się, pojawiają się komunikaty o błędach


Korzystając z komputera możecie natrafić na komunikat pojawiający się podczas uruchamiania systemu Windows: STOP 0x00000067 (0x00000004, 0x00000008, 0x00000000, 0x00000000) CONFIG_INITIALIZATION_FAILED. Pokazuje się on na charakterystycznym, znienawidzonym niebieskim ekranie. Możecie go zobaczyć podczas próby uruchomienia systemu Windows w zwykły sposób lub w trybie awaryjnym. Taki komunikat możecie również przeczytać podczas uruchomienia Instalatora systemu Windows z dysku CD.


Wyjaśnienie


Komunikaty te pojawiają się przez to, że rejestr systemu Windows nie może przydzielić puli pamięci wymaganej dla plików rejestru. Błąd ten może być spowodowany przez uszkodzony moduł pamięci RAM.


Rozwiązanie

W celu rozwiązania tego problemu, pozamieniajcie miejscami kości pamięci lub wymieńcie moduły RAM na płycie głównej. Po takiej operacji uruchomcie komputer. Jeśli to nie ma poprawy skontaktujcie się z serwisem w celu naprawy gwarancyjnej.


3. Nieoceniona pomoc - program Przywracanie systemu


Program Przywracanie systemu znajdujący się w Windows ME/2000/XP umożliwia cofnięcie komputera do poprzedniego stanu sprzed jego uszkodzenia. Rejestruje on automatycznie wszelkie zmiany w komputerze, tworząc specjalne punkty przywracania. Punkty te są utrwalonym stanem komputera. Możecie także sami tworzyć punkty przywracania, w celu zabezpieczenia się przed wprowadzeniem ryzykownych zmian w systemie. Dzięki takiemu działaniu w przypadku nieudanego działania możecie przywrócić komputer do wcześniejszego stanu. W programie Przywracanie systemu rejestrowane są także wszystkie instalacje aplikacji i sterowników. W systemach Windows XP narzędzie Przywracania systemu jest domyślnie włączone.

System nie uruchamia się


Jeśli nie możecie uruchomić systemu Windows:

  • Uruchomcie komputer i wciśnijcie klawisz F8.

  • Na ekranie który się wyświetli wybierzcie Ostatnią znaną dobrą konfigurację i wciśnijcie klawisz Enter. System Windows XP przywróci komputer do stanu z ostatniego punktu przywracania.


Przywracanie systemu w trybie awaryjnym lub normalnym


Uruchomienie narzędzia Przywracanie systemu możecie przeprowadzić w trybie awaryjnym i normalnym:

  • Uruchomcie system w trybie awaryjnym z wierszem polecenia lub normalnym i zalogujcie się jako administrator.

  • Kliknijcie Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Narzędzia systemowe/Przywracanie systemu. Możecie także kliknąć Start/Uruchom, wpisać polecenie: %systemroot%\system32\restore\rstrui.exe i wcisnąć klawisz Enter.

  • Wybierzcie pole Przywróć mój komputer do wcześniejszego stanu.

  • W kolejnym oknie w kalendarzu zaznaczcie punkt kontrolny systemu (ostatni utworzony).

  • Następnie zostanie wyświetlone okno z podsumowaniem i mi. W celu przywrócenia systemu kliknijcie Dalej.


Rys. 14. Wybór punktu kontrolnego podczas przywracania systemu

Tworzenie punktów przywracania

Punkty przywracania możecie tworzyć sami. Pomogą Wam one cofnąć system do zarejestrowanego przez Was wcześniej momentu (np. przed instalacją niepewnych sterowników).


Aby utworzyć ręczny punkt przywracania:

  • W oknie narzędzia Przywracanie systemu kliknijcie opcję Utwórz punkt przywracania.

  • Wpiszcie opis punktu przywracania i kliknijcie Utwórz.

  • W celu zamknięcia narzędzia wciśnijcie przycisk Zamknij.


4. Identyfikacja problemu z uruchamianiem i nieprawidłową pracą systemu Windows


Największą bolączką podczas problemów z uszkodzonym systemem jest rozpoznanie przyczyny błędów. W celu ich zlokalizowania, możecie skorzystać z narzędzi wbudowanych w system. Po zdiagnozowaniu problemu łatwiej będzie go Wam usunąć.


Podgląd zdarzeń

Do zlokalizowania przyczyny nieprawidłowego zachowania się systemu posłużą Wam dzienniki zdarzeń w Podglądzie zdarzeń. Obejrzyjcie je dokładnie, a dowiecie się co trapi Wasz system.

Aby wyświetlić zdarzenia w Podglądzie zdarzeń:

  • Kliknijcie Start/Panel sterowania/Narzędzia administracyjne i Podgląd zdarzeń.

  • Otworzy się okno Podgląd zdarzeń w którego lewym panelu zaznaczcie pozycję Aplikacja lub System. Po wyborze w prawej części okna zostaną wyświetlone szczegóły wybranego dziennika w kolejności od najnowszego zdarzenia.

  • Aby obejrzeć szczegóły zdarzenia kliknijcie dwukrotnie na dany typ zdarzenia. Informacje tam wyświetlone obejmują typ zdarzenia, jego datę i godzinę, źródło, kategorię, identyfikator zdarzenia i dane użytkownika, który był zalogowany w chwili wystąpienia zdarzenia.

  • Same informacje zawarte w dzienniku pozwolą Wam zlokalizować przyczynę nieprawidłowej pracy systemu. Dowiecie się która aplikacja niewłaściwie współpracuje z systemem lub jakiego rodzaju błąd wystąpił podczas pracy Windowsa. Dodatkowo w każdym oknie właściwości zdarzenia znajduje się odsyłacz do strony internetowej, na której znajdują się szczegółowe informacje na temat błędu.


Rys. 15. Podgląd zdarzenia z jego szczegółowymi informacjami

Dzienniki zdarzeń możecie zapisać w celu ich późniejszej analizy. Wystarczy, że w drzewie konsoli klikniecie prawym przyciskiem myszy interesujący Was plik dziennika (np. Aplikacja lub System) i wybierzecie polecenie Zapisz plik dziennika jako.




Informacje o systemie

W narzędziu Informacje o systemie znajdziecie informacje o sprzęcie zamontowanym w Waszym komputerze, o systemie i o środowisku programowym. Dzięki Informacją o systemie będziecie mogli zidentyfikować problemy i konflikty urządzeń.


Aby skorzystać z narzędzia Informacje o systemie:

  • Kliknijcie przycisk Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Narzędzia systemowe i Informacje o systemie lub Start/Uruchom i wpiszcie polecenie msinfo32.

  • W lewej części okna rozwińcie pozycję Składniki i Urządzenia powodujące problemy. Sprawdźcie czy w prawej części pojawiły się jakieś wpisy. Jeśli tak narzędzie dało Wam wskazówkę jakimi urządzeniami powinniście się zając.

  • Teraz rozwińcie pozycję Zasoby sprzętowe i kliknijcie Konflikty/Udostępnianie. Jeśli zidentyfikujecie nieprawidłowo działające urządzenie, wymieńcie je, wyłączcie lub zmieńcie sterowniki obsługujące wadliwy sprzęt.

  • Jeśli po zabiegach komputer uruchamia się poprawnie, przyczyną problemów z systemem mogło być znalezione urządzenie.

  • W przypadku braku błędów i konfliktów z urządzeniami w Informacjach o systemie, przy jednoczesnych ciągłych problemach podczas startu Windowsa sprawdźcie programy, które uruchamiają się automatycznie wraz z systemem. Kliknijcie pozycję Środowisko oprogramowania i Programy grupy Autostart.

  • Tam w prawej części okna znajdziecie programy uruchamiane wraz z systemem. Wyłączcie wszystkie wymienione aplikacje korzystając z ich wewnętrznych poleceń, a następnie ponownie uruchomcie komputer.

  • Jeśli w tej sytuacji problem z systemem zostanie rozwiązany, włączajcie programy jeden po drugim za każdym razem zamykając i ponownie uruchamiając komputer. W momencie zlokalizowania wadliwego programu odinstalujcie go.


Rys. 16. Informacje o systemie i komunikaty o konfliktach występujących w systemie


Menedżer urządzeń


Menedżer urządzeń w systemach Windows pozwala na rozwiązywanie konfliktów urządzeń zamontowanych w komputerze. Za jego pomocą możecie również zidentyfikować przyczyny problemów z uruchamianiem systemu.

Aby skorzystać Menedżera urządzeń w Windows XP:

  • Kliknijcie prawym przyciskiem myszy ikonę Mój komputer i wybierzcie Zarządzaj (w Windows 98 zamiast Zarządzaj wybierzcie Właściwości/Menedżer urządzeń.

  • W oknie Zarządzanie komputerem zaznaczcie Narzędzia systemowe/Menedżer urządzeń.

  • W prawej części okna zobaczycie listę urządzeń zainstalowanych w Waszym pececie. Jeśli obok urządzenia wyświetlany jest symbol, oznacza to, że generuje on błąd.

  • Żółty znak zapytania oznacza, że sterownik jest źle zainstalowany.

  • Znak wykrzyknika - objaśnia, że zainstalowane sterowniki nie działają poprawnie. Powinniście je zainstalować ponownie.

  • Czerwony znak X oznacza, że urządzenie jest nieaktywne. Bywa tak w przypadku, kiedy urządzenie jest programowo wyłączone w Menedżerze urządzeń.

  • Aby sprawdzić czy wyświetlony błąd ma wpływ na kłopoty z uruchomieniem i poprawną pracą systemu, wyłączcie źle działające urządzenie. W tym celu kliknijcie je prawym klawiszem myszy i wybierzcie polecenie Wyłącz.

  • Ponownie uruchomcie komputer, aby sprawdzić czy podjęte przez Was działania przyniosły skutek.


Konflikty urządzeń


Sprawdźcie również możliwe konflikty urządzeń w Waszym komputerze.


Aby to zrobić:

  • Kliknijcie dwukrotnie urządzenie wyświetlone w prawej części okna Zarządzanie komputerem.

  • Otworzy się okno właściwości w którym przejdźcie do zakładki Zasoby.

  • W części Lista urządzeń powodujących konflikty zostanie wyświetlony konflikt powodowany przez urządzenie.

  • Teraz popatrzcie trochę wyżej w oknie właściwości. Jeśli Windows skutecznie wykrywa urządzenie, to pole wyboru Użyj ustawień automatycznych jest zaznaczone. Oznacza to, że urządzenie działa poprawnie. Jeśli jest inaczej, wyświetlona zostaje liczba w zakresie od 0 do 9. W tym przypadku zmieńcie konfigurację klikając na liście różne konfiguracje podstawowe lub ręcznie zmieńcie ustawienia zasobów.


Plik dziennika trybu awaryjnego


Do rozwiązania problemów z uruchamianiem i nieprawidłową pracą systemu, może Wam pomóc dziennik rozruchu. Znajdziecie go w Windows NT, 2000 i XP w pliku Ntbtlog.txt.


Aby skorzystać z dziennika rozruchu:

  • Uruchomcie komputer w trybie awaryjnym i wyszukajcie plik przez polecenie Start/Wyszukaj.

  • Po uruchomieniu pliku Ntbtlog.txt zobaczcie, które sterowniki i usługi zostały wczytane po uruchomieniu komputera, a które nie. Lista niezaładowanych sterowników i usług, może Wam znacznie ułatwić znalezienie możliwej przyczyny problemów z uruchamianiem systemu.



Część problemów z uruchamianiem może występować we wczesnej fazie wczytywania systemu. Wtedy system Windows może nie zapisać pliku dziennika rozruchu na dysku twardym.



5. Program sprawdzający poprawność systemu


Programem sprawdzającym poprawność systemu jest Norton WinDoctor z pakietu Norton System Works. Umożliwia on szybkie sprawdzanie poprawności systemu. Norton WinDoctor uruchomicie klikając na nazwę tego narzędzia. Pojawi się Norton WinDoctor Wizard w którym określicie jakie testy mają zostać wykonane. Najlepiej zaznaczcie opcję Perform all Norton WinDoctor tests. Po wykonaniu testów wyświetlone zostanie okno z podsumowaniem. Teraz wystarczy, że wciśniecie przycisk Repair All, a wszystkie wykryte problemy zostaną usunięte.


Rys. 17. Problemy w systemie wykryte przez narzędzie Norton WinDoctor


Monitorowanie stanu komputera za pomocą Norton System Doctor


W pakiecie Norton System Works znajduje się program Norton System Doctor. Służy on do monitorowania stanu komputera. W przypadku wystąpienia problemu, program powiadamia o nim użytkownika, lub usuwa go automatycznie bez przerywania pracy. Okno programu zawiera zestaw sensorów, które możecie dowolnie dodawać lub usuwać. Sensory te monitorują między innymi: stan pamięci, dyski twarde, stan systemu, sieć itp. Ustawienia standardowe sensorów, są tak dobrane, aby maksymalnie zoptymalizować działanie komputera. Mimo to twórcy programu pozostawili możliwość ich swobodnego modyfikowania.


Rys. 18. Okno programu Norton System Doctor


6. Rozwiązywanie problemów z dyskiem z poziomu systemu Windows


Podczas korzystania z komputera często pojawiają się błędy związane z dyskiem twardym. System działa przez to coraz wolniej, a zainstalowane programy często się zawieszają. Dochodzi nawet do tego, że dysk i system ulega całkowitemu uszkodzeniu. Windows ma jednak wbudowany pakiet programów służących konserwacji i naprawie dysku.


ScanDisk


W Windows 95/98/ME możecie usunąć błędy dysku za pomocą programu ScanDisk. Aby uruchomić program:

  • Kliknijcie Start/Programy/Akcesoria/Narzędzia systemowe i wybierzcie program ScanDisk.

  • W górnej części okna programu wybierzcie dysk, który ma zostać sprawdzony. Jeśli chcecie aby program sprawdził kilka dysków za jednym razem, zaznaczcie je trzymając wciśnięty klawisz Ctrl.

  • W części Typ testu możecie wybierać:

    • Standardowy – sprawdza poprawność rekordów startowych dysku, tabeli partycji, poprawność folderów i plików, wolną przestrzeń dysku, oraz czy nie ma krzyżowych połączeń plików i utraconych fragmentów plików.

    • Gruntowny – sprawdza to co test Standardowy, ale oprócz tego wykonuje test powierzchni dysku w poszukiwaniu błędów fizycznych. Aby rozwiązać problemy z dyskiem zaznaczcie ten typ skanowania.

  • Po wybraniu testu Gruntownego wciśnijcie przycisk Opcje.

  • Otworzy się okno Opcje skanowania powierzchni w którym możecie zmienić opcje testu powierzchni. Ustalacie tu czy program ma skanować obszar systemowy i dane, tylko obszar systemowy lub obszar danych. Macie także możliwość wyłączenia testu zapisu, oraz możecie nakazać programowi aby nie naprawiał uszkodzonych sektorów w plikach ukrytych i systemowych. Zmiany zaakceptujcie przyciskiem OK. Pozostawcie jednak wartości domyślne, czyli zaznaczone pole Obszary systemowe i danych.

  • Aby program w trakcie testu sam automatycznie usuwał błędy, zaznaczcie pole Automatycznie naprawiaj błędy.

  • Na końcu wciśnijcie przycisk Rozpocznij. Jeżeli ScanDisk znajdzie błąd, a Wy nie zaznaczyliście opcji automatycznego naprawiania błędów, będzie pytał Was co w danej sytuacji ma zrobić. Wtedy zatwierdzajcie opcję zaznaczoną przez program.

  • Po zakończeniu sprawdzania dysku program wyświetla raport, w którym podaje informacje czy znalazł błędy i je usunął, oraz główne parametry dysku.


Program ScanDisk ma swojego DOS-owego odpowiednika, który jest uruchamiany wraz z systemem po niewłaściwym zamknięciu Windowsa. Niektóre wersje tego programu uruchamiane pod DOS-em mają błąd. Po znalezieniu uszkodzenia proszą o włożenie dyskietki, na którą będzie można zapisać plik, który umożliwi cofnięcie zmian. Niestety nie da się zapisać tego pliku na dysk, a gdy wybierze się opcję Pomiń program nadal upomina się o dyskietkę (która ma co najmniej 300 kB wolnego miejsca). Proces naprawy w takim przypadku trwa bardzo długo. Dlatego używajcie ScanDiska w systemie Windows raz w miesiącu i wtedy, gdy zauważycie nieprawidłowe działanie dysku.


CHKDSK


Program CHKDSK to odpowiednik ScanDisku pracujący w systemach Windows NT, 2000 i XP. Jednak w tych systemach nie ma bezpośredniego dostępu do tego programu. Co prawda jeśli system wykryje jakiś błąd, to przy starcie automatycznie uruchamia program. Jednak w momencie kiedy sami chcecie go uruchomić, nie znajdziecie odpowiedniej ikony w menu programy. Aby uruchomić program CHKDSK kliknijcie Start/Uruchom, wpiszcie polecenie CHKDSK x:, gdzie x: odpowiada literze dysku i wciśnijcie OK. Otworzy się DOS-owe okno, w którym program automatycznie przeprowadzi testy dysku i naprawi błędy.



Jeżeli dysk jest wykorzystywany w danej chwili przez inny program, to CHKDSK wyświetli komunikat o tym zdarzeniu i zapyta, czy chcecie przerwać działanie drugiego programu. Jeżeli wybierzecie Tak, a nie będzie możliwe przerwanie działania programu to CHKDSK zapyta czy chcecie, aby uruchomił skanowanie dysku przy kolejnym uruchomieniu Windows.



JAK ZABEZPIECZYĆ SIĘ PRZED PROBLEMAMI Z PC?


Uszkodzenie komputera może nastąpić w najmniej oczekiwanym momencie. Warto przygotować się na taką ewentualność, ponieważ jeśli pecet odmówi Wam posłuszeństwa, prawdopodobnie stracicie część lub wszystkie ważne dane. Dlatego koniecznie zróbcie kopię zapasową systemu, jego ustawień i konfiguracji.


Kopia zapasowa systemu


Często w przypadku uszkodzenia komputera istnieje potrzeba formatowania dysku twardego. W ten sposób tracicie wszystkie Wasze ustawienia systemu. Po takiej operacji musicie instalować system operacyjny od początku. Proces instalacji i konfiguracji trwa zazwyczaj kilka godzin. Możecie uratować swoje personalne ustawienia i znacznie skrócić czas instalacji świeżego systemu. Skorzystajcie z narzędzia o nazwie Kopia zapasowa w które wyposażony jest Windows 2000/XP.


Tworzenie kopii zapasowej wszystkich danych


Aby utworzyć kopie zapasową:

  • Kliknijcie Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Narzędzia systemowe i Kopia zapasowa.

  • Wyświetli się okno Kreatora kopii zapasowej lub przywracania. Wybierzcie opcję Wykonaj kopię zapasową plików i ustawień i kliknijcie Dalej.

  • Następnie zaznaczcie pole Wszystkie informacje na tym komputerze.


Rys. 19. Określenie zawartości kopii zapasowej


  • W kolejnym oknie wybierzcie lokalizację docelową kopii zapasowych (miejsce w którym system zapisze plik po utworzeniu). Wpiszcie również nazwę dla tworzonego pliku.

  • Po kliknięciu przycisku Dalej zobaczycie okno z podsumowaniem kreatora. Jeśli wszystko się zgadza, możecie rozpocząć tworzenie kopii zapasowej poprzez wciśnięcie przycisku Zakończ.



Plik kopii zapasowej powinniście przetrzymywać na płytach CD. Będą one w ten sposób bezpieczniejsze i łatwiejsze do wykorzystania w razie problemów.



Przywracanie danych z kopii zapasowej


Dysponujecie sformatowanym dyskiem na którym zainstalowaliście system Windows. Teraz chcecie przywrócić wszystkie dane. Skorzystajcie z zawczasu utworzonej kopii zapasowej. Umieśćcie pytę CD z kopią w napędzie CD-ROM.


Aby przywrócić kopię zapasową:

  • Uruchomcie kreatora Kopii zapasowej klikając Start/Wszystkie programy/Akcesoria/Narzędzia systemowe/Kopia zapasowa.

  • Wybierzcie opcję Przywróć pliki i ustawienia, po czym kliknijcie Dalej.

  • Za pomocą przycisku Przeglądaj wskażcie lokalizację pliku kopii zapasowej (płytę CD) i wybierzcie, jakie dane mają zostać przywrócone. Po dokonaniu wyboru kliknijcie Dalej.

  • W ostatnim oknie system pokazuje wszystkie zgromadzone informacje. Aby odtworzyć kopię kliknijcie przycisk Zakończ.


Kopia zapasowa całego dysku – Norton Ghost


Przy pomocy programu Norton Ghost możecie utworzyć kopię zapasową całego dysku twardego. Na niej będą znajdowały się ustawienia systemu operacyjnego, wszystkie pliki i ustawienia. W razie awarii Windows, wczytując obraz dysku stworzony w programie Ghost, szybo przywrócicie stan komputera sprzed awarii. Przez zapisanie co pewien czas kopii dysku na płytach CD, macie do dyspozycji spore archiwum. Dzięki niemu w przypadku awarii możecie przywrócić stan swojego komputera z wcześniejszego okresu.


Odtworzenie obrazu (stworzonego w programie Norton Ghost) na dysku innego komputera może spowodować jego złe działanie. Dzieje się tak wtedy, gdy komputer na którym wykonywany był obraz dysku i pecet na którym wczytuje się obraz, różnią się płytami głównymi i instalacją innych urządzeń.

.


Tworzenie dyskietki startowej za pomocą programu Ghost Boot Wizard


Program Norton Ghost działa tylko w systemie DOS. Nie jest możliwe jego uruchomienie w systemie Windows. Dlatego najpierw w programie Ghost Boot Wizard utwórzcie dyskietkę startową, dzięki której uruchomicie komputer w systemie DOS i program Norton Ghost w celu wykonania kopii obrazu dysku. Dzięki zastosowaniu takiej dyskietki program Norton Ghost będzie mógł także odczytać obrazy dysków zapisanych uprzednio na płytach CD-ROM.


Aby utworzyć dyskietkę startową programu Norton Ghost:

  • Kliknijcie przycisk Start/Programy/Norton Ghost.

  • W rozwiniętym menu wybierzcie pozycję Norton Ghost Boot Wizard.

  • Na ekranie pojawi się okno Norton Ghost Boot Wizard.

  • W nim zaznaczcie opcję CD-ROM Boot Disk. Wciśnijcie Next.

  • W oknie Norton Ghost Boot Wizard – Client Type, w polu GhostPE.exe wpiszcie pełną ścieżkę dostępu do programu ghostpe.exe.

  • Wypełnijcie lub nie pole Parameters.

  • W oknie Norton Ghost Boot Wizard – Destination Drive ustawcie właściwą literę dla stacji dyskietek (A:\), oraz podajcie, ile dyskietek startowych chcecie utworzyć. Kliknijcie Next.

  • W oknie Norton Ghost Boot Wizard – Review kliknijcie przycisk Next. Spowoduje to sformatowanie dyskietki i zapisanie na niej systemu DOS oraz programu Norton Ghost.

  • W oknie Norton Ghost Boot Wizard – Finished kliknijcie na przycisku Finish.


Uruchomienie komputera i programu Northon Ghost z dyskietki startowej


Aby uruchomić program Norton Ghost z dyskietki startowej:

  • W BIOS-ie w BIOS FEATURES SETUP ustawcie opcję A.

  • Wyłączcie komputer.

  • Do napędu A:\ włóżcie dyskietkę startową.

  • Włączcie komputer.

  • Teraz program Norton Ghost zostanie automatycznie uruchomiony.


Zapisanie obrazu dysku w pliku


Obraz możecie zapisać w pliku i przechowywać go w bezpiecznym miejscu na płycie CD. Plik pozwala na odtworzenie zawartości dysku w przypadku reinstalacji systemu.


Aby zapisać obraz dysku w pliku:

  • Po uruchomieniu programu Norton Ghost kliknijcie w menu programu opcję Local.

  • Z rozwiniętego menu wybierzcie opcję Disk.

  • Z kolejnego menu wybierzcie opcję To Image.

  • W oknie Select local source drive by clicking on the drive number wskażcie dysk źródłowy, którego zawartość ma być skopiowana do pliku obrazu.

  • W kolejnym oknie File name to copy image to, w polu Look in: wybierzcie dysk i katalog, w którym będzie zapisany plik z obrazem dysku źródłowego.

  • W polu File name wprowadźcie nazwę dla pliku obrazu.

  • W Image file description możecie wprowadzić komentarz opisujący plik. Kliknijcie przycisk Save.

  • Na ekranie pojawi się pytanie, czy kontynuować tworzenie pliku obrazu (Proceed with Image File Creation?).

  • Po wciśnięciu przycisku Yes rozpocznie się proces zapisywania do pliku obrazu dysku źródłowego. W wyniku powyższych działań powstanie plik o rozszerzeniu .GHO, w którym zapisany będzie pełny obraz dysku źródłowego wraz z podziałami na partycje.


Odtworzenie zawartości dysku z pliku


Gdy po formatowaniu dysku chcecie ponownie wgrać ustawienia Windows, skorzystajcie z pliku w którym zapisany jest obraz dysku.


Aby odtworzyć zawartość dysku z pliku:

  • Uruchomcie program Norton Ghost i kliknijcie Local/Disk/To Image.

  • W oknie File name to load image from odnajdźcie w strukturze katalogów i zaznaczcie poprzez kliknięcie plik zawierający obraz dysku.

  • Kliknijcie przycisk Open.

  • W oknie Select local destination drive by clicking on the number zaznaczcie kliknięciem dysk docelowy, którego zawartość ma być odtworzona z wskazanego uprzednio pliku obrazu.

  • Kliknijcie przycisk OK.

  • W oknie Destination Drive Details potwierdźcie proponowane partycje na dysku docelowym.

  • Na ekranie pojawi się pytanie, czy kontynuować odtwarzanie dysku Proceed with Disk Load? Kliknijcie Yes, a rozpocznie się proces odtwarzania dysku z pliku obrazu.


W wyniku opisanych działań z pliku obrazu odtworzona zostanie cała zawartość dysku z momentu tworzenia obrazu.


Składowanie plików obrazów na płytach CD


Jeżeli Wasz komputer wyposażony jest w nagrywarkę, możecie plik zawierający obraz dysku zapisać na płycie CD-ROM lub CD-RW.


Aby to zrobić:


  • Uruchomcie komputer z dyskietki startowej przygotowanej w programie Norton Ghost Boot Wizard poprzez wybranie opcji CD-ROM boot disks.

  • W oknie File name to copy image to, w polu Look in: wybierzcie, jako dysk, nagrywarkę płyt CD. Plik obrazu zostanie zapisany za jej pośrednictwem na płycie CD.



Program Norton Ghost może nie współpracować z niektórymi, starszymi nagrywarkami.


Defragmentacja i skanowanie dysku twardego


Systematyczne wykonywanie opisanych wcześniej: defragmentacji i skanowania dysku może w przyszłości zapobiec uszkodzeniom tego nośnika. Pamiętajcie aby dbać o dysk twardy ponieważ właśnie na nim przechowujecie często bardzo ważne dane.